Bệnh đạo ôn hại lúa và cách phòng trị

Lúa là cây trồng chính của nước ta, nhưng khi được thâm canh để tăng năng suất và chất lượng, nhiều loại dịch hại xuất hiện, trong đó có bệnh đạo ôn.

Bệnh đạo ôn là một trong những dịch hại nguy hiểm làm ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng lúa. Trước đây, bệnh đạo ôn chỉ xuất hiện trong vụ lúa Đông Xuân. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, bệnh đạo ôn đã gây hại hầu hết các vụ lúa trong năm của các tỉnh phía Nam. Bệnh đạo ôn đã làm tăng chi phí sản xuất và gây khó khăn cho nghề trồng lúa ở Việt Nam.

Triệu chứng và tác nhân gây hại

Bệnh do nấm với tên khoa học: Pyricularia oryzae (tên khác là Magnaporthe oryzae) gây ra. Nấm bệnh có thể tấn công trên lá, thân, cổ bông, cổ gié hoặc hạt lúa. Trên lá, ban đầu vết bệnh rất nhỏ, nhưng ở giữa vết bệnh, phần tế bào lá đã bị hoại tử và khô xám, sau đó vết bệnh lớn dần.

Vết bệnh đặc trưng của đạo ôn có hình thoi. Khi bệnh nặng, nhiều vết bệnh liên kết với nhau làm cho toàn lá bị "cháy". Nguy hiểm nhất là khi nấm tấn công trên cổ bông và cổ gié, làm cho toàn bộ bông hoặc gié bị khô và gãy gục...  

Điều kiện phát sinh phát triển: Trong điều kiện sản xuất tại Việt Nam, nguồn bệnh luôn có sẵn trên đồng, nếu trời nhiều mây, âm u, ít nắng, thời tiết mát, ẩm độ cao, kết hợp đêm có sương mù nhiều thì bệnh phát triển mạnh. Bệnh cũng thường gây hại nặng trên những ruộng sử dụng giống lúa nhiễm bệnh, gieo sạ dày, bón phân thừa đạm...lúa đang giai đoạn trổ bông.

Một số biện pháp quản lý bệnh đạo ôn hiệu quả

- Trước khi gieo trồng, vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch tàn dư cây bệnh vụ trước (trục và dìm kỹ rạ, rơm), dọn sạch cỏ dại quanh bờ và mương tưới...

- Sử dụng giống kháng bệnh hoặc ít nhiễm để gieo trồng.

- Xử lý hạt giống trước khi gieo sạ. Xử lý bằng thuốc hoặc nước nóng 54o C (2 sôi 3 lạnh).

- Không gieo sạ quá dày để cây lúa được khỏe mạnh, kháng được bệnh (áp dụng theo lượng giống khuyến cáo của chương trình IPM, khoảng 120 kg/ha, nếu sạ hàng thì lượng giống còn ít hơn).

- Bón phân cân đối hợp lý, không bón thừa đạm, nên sử dụng phân bón theo bảng so màu lá lúa. (khi lúa bị thừa đạm, lá có màu xanh đậm và phiến lá sẽ không đứng thẳng mà nằm ngang).

- Chủ động phòng trên khi điều kiện thời tiết phù hợp cho bệnh phát sinh, phát triển (như đã nêu ở trên), như hạn chế phân đạm, tăng cường phân kali. Có thể phun thuốc phòng ngừa trước nếu ruộng được gieo sạ dày bằng giống nhiễm và đã bị dư đạm.

- Theo dõi ruộng thường xuyên, nhất là những giai đoạn cây lúa mẫn cảm với bệnh (từ giai đoạn lúa con gái đến đòng trổ). Khi thấy bệnh chớm xuất hiện trên đồng ở tất cả các giai đoạn cây lúa, thì ngừng sử dụng phân đạm và cần phun hoặc rải một trong các loại thuốc sau:

+ Phun Trizole 400SC/75WP/WG, Hỏa Tiễn 50SP, hoặc Saipan 2SL. Đặc biệt, Hỏa tiễn và Saipan 2SL còn quản lý tốt bệnh cháy bìa lá (bạc lá) do vi khuẩn.

+ Rải thuốc hạt Kisaigon 10GR bổ sung khi lúa bị thối gốc.

+ Nếu bệnh phát triển mạnh có thể phun lại sau 5-7 ngày, kết hợp rải thuốc hạt. Các sản phẩm phòng trị bệnh đạo ôn hại lúa do Công ty CP BVTV Sài Gòn - SPC nghiên cứu và phát triển.

Chú ý khi phun xịt thuốc: Phun đủ lượng nước với bec phun tơi sương, phun khi ruộng đã ráo sương hoặc ráo nước sau mưa. Có thể phun ngừa khi lúa bắt đầu trổ và sau khi lúa đã trổ đều.

Bạn đang đọc bài viết Bệnh đạo ôn hại lúa và cách phòng trị tại chuyên mục Thuốc bảo vệ thực vật của Báo Nông Nghiệp Việt Nam. Mọi thông tin góp ý và chia sẻ với Báo Nông nghiệp Việt Nam xin vui lòng gửi về hòm thư baonongnghiepdientu@gmail.com hoặc số điện thoại, zalo: 0369024447.

TS Nguyễn Minh Tuyên